ALOYSIUSSCHOOL

Locatie: Boschweg 125​

Het bestuur van de jonge parochie Boschweg overweegt al in oktober 1929 om een jongensschool te stichten. In maart 1930 overlegt architect C. van Liempd bestek en begroting en aannemer is de firma Van Boven uit Den Dungen. Inspecteur Widdershoven keurt alle plannen goed en de plechtige opening van de school geschiedt op 1 september 1930. Schoolhoofd is de heer H.J. Tibosch. In de oorlogsjaren is er nog een VGLO-afdeling aan verbonden. In die periode is de school bezet geweest door de Duitsers en later door de Engelsen. Onder leiding van het toenmalige schoolbestuur, de Pastoor van Erpstichting, wordt in 1992 een fusie gerealiseerd tussen de Aloysiusschool en de Klimop, later Vossenberg aan de Papaverstraat in de wijk Boschweg-NO. Inmiddels zijn de scholen ondergebracht in het Kwekkeveld aan de Cornelis Trompstraat en de school is eind 1992 gesloopt.

De stichting

Met de stichting van de parochie Boschweg in 1928 en met als bouwpastoor pastoor Pessers zou vrij snel de voorziening voor kleuter- en lagere school geregeld worden. Zowel de jongensschool als de meisjesschool werden in 1930 gebouwd. Toch was men met het onderwijs aan de Boschwegse kinderen al eerder begonnen, want op 15 september 1928 kwam de Heer Herman Tibosch naar Schijndel, want hij was benoemd tot hoofd der school. Het schoolgebouw zelf was dus nog niet gerealiseerd, maar de kinderen konden gelukkig nog altijd terecht in het voormalige gebouw van de openbare lagere school aan de Grootestraat. Voor de nieuwe parochie was die nieuwe aanpak natuurlijk een  nieuwe fase op sociaal, maatschappelijk en cultureel gebied.  Zaak was nu zo snel mogelijk een eigen school nabij de Boschwegse kerk te realiseren. Architect Christiaan van Liempd werd in de arm genomen en als aannemer had men de fa. Van Boven aangetrokken uit Berlicum. Voor f 30.000,- zouden ze er een mooi schoolgebouw neerzetten.  

Als patroon koos men Sint Aloysius, de patroonheilige van de jeugd, beter bekend als Aloysius van Gonzaga [9 maart 1568-21 juni 1591]. Tegen de wil van zijn ouders trad hij toe tot de Sociëteit van Jezus, bij ons beter bekend als de Orde der Jezuïeten. Hij studeerde filosofie en theologie en wijdde zich aan de ziekenzorg. Tijdens een pestepidemie in Rome werd hij zelf slachtoffer van deze besmettelijke ziekte en overleed op 23-jarige leeftijd. Al 14 jaar na zijn dood werd hij door paus Paulus V zalig verklaard en in 1729 door paus Benedictus XIII heilig verklaard. Hij gold ook als de beschermheilige van de pestlijders.  

Voorbereiding van de bouw van de Aloysiusschool

Op 13 september 1929 verschijnt een openbare bekendmaking: “De Raad heeft besloten aan het bestuur van het “Burgerlijk Zedelijk Lichaam Vereniging van Vrouwen ter verpleging van zieken en het geven van onderwijs” te Schijndel, Heikant, de noodige gelden beschikbaar te stellen voor den bouw eener bijzondere meisjesschool aan den Boschweg.” Het betreft de congregatie van de Zusters van Liefde van Schijndel.
En: “aan het R.K. Kerkbestuur van de parochie van den Heiligen Rozenkrans, Boschweg, hetzelfde voor de bouw eener bijzondere jongensschool aan den Boschweg.”
In september 1929 schrijft Inspecteur Widdershoven dat hij akkoord gaat met twee nieuwe scholen aan de Boschweg. Zijn overwegingen met betrekking tot de beoogde jongensschool zijn de volgende:
De school aan de Grootestraat heeft ± 130 leerlingen en krijgt er op 1 januari 1930 een 4^e leerkracht bij. Er is echter geen ruimte voor de bouw van een 4^e lokaal, door de in hetzelfde pand gevestigde lagere landbouwschool en door de ligging. Straks komt er nog een 5^e leerkracht bij; dat maakt de zaak volkomen ondoenlijk.
Er zitten al 145 jongens uit de nieuwe parochie Boschweg in de Pompstraat. Dat zullen er spoedig 161 zijn, waardoor een 5^e leerkracht vereist wordt. Overplaatsing van leerlingen van de Grootestraat naar de Pompstraat kan slechts een tijdelijke zaak zijn.
De Pompstraat zelf krijgt per 1 januari 1930 een 8^e leerkracht; dan is per 1 mei 1930 een ander lokaal nodig. Er zijn reeds 16 leerlingen afgewezen wegens plaatsgebrek. De 1^e klas telt 66 leerlingen; dat is 10 teveel. Bij aanname van leerlingen moet in mei 1930 de klas gesplitst worden. 2 Bovenlokalen kunnen slechts 30 leerlingen bergen en een 3^e lokaal slechts 18 leerlingen.
In oktober 1929 besloot het R.K. Kerkbestuur van de parochie Boschweg officieel een jongensschool te stichten en vraagt de gemeente geld daarvoor. Zij startten met minstens 150 leerlingen in minstens 4 klassen. Het kerkbestuur ging akkoord met 15% van de stichtingskosten voor eigen rekening te nemen als waarborgsom. Er werden bij de aanvraag 140 handtekeningen gevoegd.
Pastoor Pessers van de Boschweg motiveerde de aanvraag als volgt:  in de Grootestraat zitten momenteel 117 leerlingen met 4 leerkrachten. In de Pompstraat is geen ruimte voor ons, dat is trouwens te ver; dat zou een slechte oplossing zijn. Op 8 november 1929 stelde de Raad gelden beschikbaar aan het kerkbestuur voor de oprichting van een jongensschool en aan de zusters voor de oprichting van een meisjesschool aan de Boschweg.

De bouw zelf

In maart 1930 stuurde het kerk-/schoolbestuur (pastoor A.J. Pessers en A. Timmermans) aan B. en W. de stukken voor de bouw van de school met de mededeling dat die waren goedgekeurd door de Inspecteur en door de Bouwinspectie in Den Haag. Tevens deed het bestuur het verzoek om gelden voor de bouw beschikbaar te stellen.

Bij de stukken zat een prachtige, gespecificeerde lijst van alle onderdelen die bij de bouw benodigd zijn tot een bedrag van f. 28.270,--, opgemaakt door architect Chr.J. van Liempd. De begrote aanneemsom bedroeg f. 28.270,-, het toezicht f. 300,- en het honorarium van de architect f. 1.360,-; totaal f. 29.934,--. Voor dit bedrag werd een 4-klassige school gebouwd. Dat zou in onze tijd niet meer denkbaar zijn. Als we denken aan de huidige educatieve centra incl. peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang praten we eerder over enige miljoenen! Het schoolmeubilair kocht men in voor f 3.309.70 en aan allerlei leer- en hulpmiddelen was men een bedrag kwijt van f 3.260, 60. Die bedragen werden door de inspecteer nog wel enigszins bijgesteld maar men kon tot inrichting overgaan. Op 1 september 1930 was het feest op de Boschweg want de vierklassige R.K.Jongensschool ging officieel van start. Het onderwijzend personeel bestond uit:  de heren Tibosch, Peters, van Oss en Juffr. Van Laar.

Bijbouw 5^e lokaal.

In 1942 ontstond er gebrek aan ruimte: er moest een 5^e lokaal bij komen.
Op 11 maart schreef de gemeente aan de Secretaris - Generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming (door de bezetter zo genoemd!): “In 1941 waren er gemiddeld 188 leerlingen, dat geeft recht op 5 leerkrachten. Op 1 september van het nieuwe schooljaar moeten er meer dan 200 verwacht worden. Er zijn slechts 4 lokalen beschikbaar, waardoor sinds 1 juni 1941 2 leerkrachten in één lokaal werkzaam zijn. Verzoeke de aanbouw en inrichting van een 5^e lokaal toe te staan.”
Op 21 april verzocht Mw. Op de Coul aan de Onderwijsraad toch zeker gunstig te adviseren.
Op 9 juni adviseerde de Onderwijsraad inderdaad gunstig.
De Secretaris-Generaal schreef op 18 juni aan de gemeente: “Is er in de omgeving van de school niet een noodlokaal voor het 5^e leslokaal aanwezig?”
De gemeente schreef terug: “ In de 4 lokalen zitten 39, 57, 57 en 34 leerlingen. Er is een stijgende lijn in het leerlingenaantal en er is geen noodlokaal beschikbaar.”
B. en W. verzochten vervolgens op 23 juni aan de Secretaris-Generaal van het Departement enz.  om “de verklaring” af te geven.
De Secretaris - Generaal verklaarde daarop “dat er een bijzonder geval aanwezig is”. Daarom akkoord! Getekend door W. de Boer, l.s.g. (loco Secretaris-Generaal?).

V.G.L.O. Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs

Op 9 december 1943 deelde de Secretaris - Generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming mede, dat goedgevonden werd dat aan de jongensschool, Boschweg, een V.G.L.O.-afdeling werd verbonden, daar er geen oprichting van een V.G.L.O.-school te Schijndel te verwachten was. Hierdoor kreeg de school 8 leerjaren.
Maar er waren ook nog andere ontwikkelingen.

De school in oorlogstijd

Het was immers oorlogstijd. De bezetter vorderde het schoolgebouw en na de bevrijding waren het de Engelsen. Het werd behelpen voor het onderwijzend personeel. Gedurende langere tijd moest er, om en om, les gegeven worden in het klompenfabriek van Boom. In oorlogstijd kwam een school er meestal niet zonder kleerscheuren af, zo ook de Aloysiusschool. Een rapport dd. 24 december 1944, opgesteld door schoolhoofd Tibosch meldde, dat voor het herstel van het beschadigde schoolgebouw nodig waren : 82 ruiten van 36 bij 48 cm. Met de helft zouden twee lokalen te dichten zijn, zodat twee leerjaren vast onderdak hadden. Ook zou er een kachel moeten komen en de nodige brandstof. Om het trapgat af te sluiten zouden enkele vierkante meters triplex nodig zijn. Saillant details is dat Dhr. Tibosch zich excuseerde voor zijn slordig handschrift door te schrijven ‘Dat komt door de koude handen en mijn schrijfmachine is verdwenen”. 

De na-oorlogse periode tot eindjaren ‘60

Enige jaren na de oorlog [1947] werd de school opgeknapt, bouwde men twee lokalen erbij en werd het schoolpersoneel uitgebreid met de heren Gilsing en Gremmen en Juffrouw Wouters en werd afscheid genomen van Dhr. Peters.
Het aantal leerlingen bleef groeien en rond 1956 bleek een uitbreiding van lokalen hoogst noodzakelijk. Oud-collega Louis van Dijk schetst een hele serie details hierover, maar die zijn nogal technisch en erg specialistisch getint en voor de lezer niet zo heel boeiend. Zijn driedelige serie over het Schijndelse onderwijs is altijd nog te raadplegen via de bibliotheek van de heemkundekring op de heemkamer in CC ‘t Spectrum.
Het eerste schoolhoofd Dhr. Herman Tibosch overleed in 1963 en werd opgevolgd door Dhr. van Oss, maar die overleed twee jaren later in 1965. Grosveld was tijdelijk waarnemend hoofd. Op 1 juni 1965 trad Dhr. Jan Witlox aan als nieuw schoolhoofd. Hij bewoonde de dienstwoning die naast de school was gelegen. Aanvankelijk pendelde hij nog op en neer tussen Vlijmen en Schijndel. Witlox [† 2015] memoreerde in een van zijn nabeschouwingen dat hij bij zijn aankomst een school aantrof waar orde, tucht en een goede sfeer heerste.
In een van zijn rapportages nl. die uit 1966 stond te lezen: we hadden toen 303 leerlingen verdeeld over acht groepen nl. klas 1a Juffrouw Wouters 34, klas 1b M.Beuving 34, klas 2 Mw. C.Witlak-van Liempd 46, klas 2/3 Dhr. Van Stoffelen 8 + 30, klas 3-4 Dhr. W.Verstraten 20 + 15, klas 4 Dhr. A. vd Eerenbeemt 42, klas 5 Dhr. Grosfeld 36 en klas 6 Dhr. J.Witlox 38.

Een bijzondere rapportage

Een andere rapportage uit 1968 van Dhr. Jan Witlox gaf de ouders, het kerkbestuur en de inspectie van die dagen een aardig beeld van de school, de tijdgeest, het denkpatroon van het onderwijzend personeel en hoe er gewerkt werd. Die rapportage was min of meer gebaseerd op een serie enquêtevragen. Omdat hij heel illustratief en historisch interessant is deze beschrijving hierna opgenomen.

Godsdienst, zo schreef Witlox, moet je beleven. De catechismus van buiten leren gaf geen beleving. Wij hebben de methode ‘Met Brandend Hart’ aangeschaft en de pastoor, kapelaan Maas en de leerkracht geven godsdienstles.

Lezen: door lezen wordt de taal van het kind rijker. Niet alleen stripverhalen laten lezen, dat geeft geen winst. Vanaf de 3^e klas kunnen kinderen een boek lenen voor 10 cent. Ook een abonnement op Okki en Taptoe is aan te bevelen voor 11 gulden per jaar.

Voorlichting: zorg dat uw kind van wanten weet. Laat het niet tobben over levensvragen. Liever te vroeg voorgelicht dan een 1,2 jaar te laat. Het geeft uw kind rust. Voor schoolverlaters en ouders wordt een voorlichtingsavond georganiseerd. Daar moet u niet op wachten. Jong beginnen en geleidelijk aan meer vertellen!

Klassenverdeling: er zijn 330 leerlingen en 9 leerkracht en 3 combinatieklassen nl. Juffrouw Wouters klas 1, Juffrouw van de Griend klas 1-2, Juffrouw Hagelaars klas 2, Juffrouw Elbers klas 3, Dhr. Verstraten klas 3-4, Dhr. Verhagen klas 4, Dhr. van Amelsfort klas 5, Dhr. van Gestel 5-6 en Dhr. Witlox klas 5

Ligging van de school: aan een zeer gevaarlijk kruispunt. Daarom gaat school uit om 5 voor 12 zodat de kinderen vóór 12 uur zijn overgestoken. Daarom begint de school iets eerder, om 8.40 uur

Kleding merken: er blijven veel jasjes hangen

Oud Papier-actie: dat is een goede vrijetijdsbesteding voor jongens. De opbrengst wordt nuttig besteed, ter beoordeling van het hoofd.

Zwemmen: de 4 hoogste klassen zwemmen in het seizoen 2x per week.

Methodes:  die zijn de laatste drie jaren geheel vernieuwd, nu hanteren wij de modernste methodes. Wij geven ook handenarbeid; goed voor de vorming van het kind.

Koortjes: wij hebben 2 koortjes; één o.l.v. Dhr. van Amelsfort voor de groteren en één o.l.v. Mej. van de Griend voor de kleintjes. Allen de jongens met een goede stem en doorzettingsvermogen mogen meedoen.

Huiswerk: heeft weinig nut. Ouders geven op een aparte manier hulp; dat geeft alleen maar narigheid. Vooral niet helpen lezen. Lezen van een boek is goed huiswerk!

Sparen: op maandagmorgen kunnen RPS-zegels gespaard worden van 10 ct. en 25 ct. Een volle kaart kan worden bijgeschreven op het spaarbankboekje. De kaarten worden op school bewaard totdat ze vol zijn.

Schoolbezoek door ouders: niet onder schooltijd; maak een telefonische afspraak.

Kwekelingen: soms krijgen de kinderen les van een toekomstige leerkracht; wij zijn stageschool.

Gymnastiek: op blote voeten met ontbloot bovenlichaam, in de zaal of op het sportterrein bij de school. Zorgt u voor een korte broek?

Schoolmis: op woensdag om 8.00 uur; wordt goed bezocht; soms komen ouders mee; die beschouwen het als een gezinsmis

Schoolverzuim: zonder verlof is ongeoorloofd schoolverzuim. Bij noodzaak of wenselijkheid krijgt het kind beslist vrij. Stuur bij ziekte een berichtje. Liefst niet tussen 12 en 13 uur onder etenstijd. Een briefje aan de leerkracht is prima.

Snoepen: het tandbederf is ontstellend. Er ontstaan tand- en maagklachten door te veel snoepen; het tast ook de vitaminevoorraad van het kind aan. Het wordt bleek, krijgt een slechte eetlust etc.

Fietsen: er is weinig fietsbergruimte; daarom liever zonder fiets naar school.

Schoolvergadering: in principe op de 1^e woensdag van de maand om 11.00 uur.

Verzorging: wij doen ons uiterste best voor hygiëne op school. De toiletten worden dagelijks schoongemaakt. Wij gebruiken papieren wegwerphanddoekjes. Controleert u steeds de handen en voeten [i.v.m. de gymles].

Fatsoen: daar hebben we niet over te klagen, maar sommige jongens…..!

Schoolreisje: de 4 hoogste klassen zijn naar de Deltawerken geweest, de eerste communicantjes naar de Efteling, de 6^e klas verbleef drie dagen op een boerderij in Helvoirt en op de Aloysiusdag hebben we een sportdag op school.

Schoolverlaters: 39 leerlingen hebben onze school verlaten waarvan 24 naar de LTS, 8 naar de Mavo, 4 naar het gymnasium, 1 naar de detailhandelsschool, 1 naar de bakkersschool en 1 geniet geen verder onderwijs.

Rapport: om de drie maanden.

Allerlei: respect verzocht voor de schoolspullen; er wordt weinig rond de school vernield; de kinderen tonen respect voor de natuur; de kinderen zijn overbelast…op tijd naar bed!; de TV mag niet de norm aangeven; pas een kwartier voor tijd op school want dan is er toezicht.

Dank voor de samenwerking…..die was geweldig! J.P.Witlox h.d.s.

De periode tot aan de fusie

In het vervolg van de studie van Louis van Dijk zijn nog legio wetenswaardigheden te lezen over aanschaf van leer- en hulpmiddelen, groot onderhoud van het gebouw, aanschaf van modernere methodieken, waterschade, huur van noodlokalen, de personeelsbezetting met de namen van de leerkrachten en wat dies meer zij.
In de jaren ’80 volgde een fusie met de toenmalige Klimopschool, later Vossenberg aan de Papaverstraat en in het kader van het in de jaren ’90 ontwikkelde plan van de gemeente Schijndel, bekend onder de naam ‘Huisvesting 2000’ ging het totale basisonderwijs op de schop alsook de gebouwelijke voorzieningen. Men streefde naar vier grote centra in de buitenwijken en centrum, waardoor de Educatieve Basiscentra ontstonden zoals we die anno 2015 kennen, waar naast de basisschool ook sprake is van peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang bij basisschool de Regenboog in Hoevenbraak/Wijbosch, basisschool Icarus in de Beemd in combinatie met de openbare Jenaplanschool  de Kring, basisschool de Heijcant en ’t Talent in het centrum en in Schijndel ZW de combinatie van de basisscholen Kwekkeveld en Vossenberg.  

Vught/Schijndel, september 2015.
Henk Beijers en Henk van den Brand, leden van de historische werkgroep van de Heemkundekring Schijndel

Bronvermelding:
Louis van Dijk in: Het Onderwijs in Schijndel [2008 in 3 delen] bladzijden 557, 558, 560, 561 en 562.
A.J.L. van Bokhoven [1971] Schijndel in oude ansichten pagina 8 [uitgave van de Europese Bibliotheek te Zaltbommel]
Wikipedia: trefwoord Aloysius van Gonzaga